مقدمه
مطالعات انجامشده نشان میدهد که در اقتصاد رو به رشد جهان، توجه به
فناوری و اقتصاد مبتنی بر آن، نقش بسیار مؤثری در توسعه کارآفرینی، توسعه ملی، رشد و رونق اقتصادی کشورها ایفا مینمایند. لیکن عدم آشنایی مؤسسات نوپا و یا واحدهای سنتی با شرایط کاری کنونی، بازار مصرف، هزینههای بالای راهاندازی و عدم آشنایی با مدیریت تحول، سبب ناپایداری و ریسک بالای آنها در سالهای ابتدایی تأسیس و یا توسعه میگردد. لیکن در دهههای گذشته بهمنظور حمایت و تسریع در ایجاد کسبوکارهای موفق، انواع فراوانی از مکانیسم رشد توسط سیاست آفرینان، سرمایهگذاران خصوصی، شرکتها، دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی معرفیشده است. در این میان،
مرکز رشد (Incubator) یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که بهمنظور حمایت از کارآفرینان تحصیلکرده تأسیس میشود و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکتهای جدید را فراهم میکند. استفاده از مراکز رشد، امروزه بهعنوان یکی از ابزارهای پذیرفتهشده برای تبدیل خلاقیتها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابلارائه به بازار و توسعه کارآفرینی محسوب میشود. امروزه بیش از ۳۰۰۰ انکوباتور در سراسر دنیا وجود دارد. در ادبیات کارآفرینی، انکوباتورها یا مراکز رشد، مراکزی هستند که برای پرورش یا ایجاد کسبوکارهای کوچک ایجاد میشوند. انکوباتورها طرحهایی مبتنی بر
نوآوری هستند و از کادر مدیریتی کوچکی تشکیل میشوند. این مراکز دارای مکان فیزیکی و تسهیلات مشترک هستند.
مرکز رشد واحدهای
فناور، نهادی است که برای کارآفرینان و واحدهای کوچک و متوسط دارای ایدههای قابل تجاری شدن مبتنی بر علم و فنآوری، برای مدت چند سال اطلاعات و مشاورههای ضروری و نیز خدمات و تجهیزات مناسب، برای رشد و ارتقای آنها ارائه می دهد و آنها را برای حضور مستقل و مؤثر در صحنه
فناوری آماده میکند. واحدهای فناور نوپا در طی دوره ی حضور در
مرکز رشد، با استفاده از دستاوردهای تحقیقاتی، بهمنظور دستیابی به دانش فنی و آمادگی برای تولید محصول یا خدمات، تلاش خواهند کرد. در این دوره، مرکز رشد علاوه بر ارائه امکانات و خدمات پشتیبانی، هدایت و نظارت بر فعالیت این واحدهای فناور را نیز به عهده خواهد داشت.
مرکز رشد دانشگاهی، بهمنظور تسهیل استفاده تجاری از دانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تأسیس میشوند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را فراهم میکنند. همچنین امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیئتعلمی دانشگاه را نیز، فراهم میآورند. .مراکز رشد دانشگاهی با تمرکز بر تجاریسازی و بهرهبرداری از پژوهش،
فناوری دانشجویان، فارغالتحصیلان و اعضای هیئتعلمی دانشگاهها فرایند خلق ارزش را تسهیل میکنند. بنابراین مرکز رشد، مرکزی است چندمنظوره که هدف آن ارائه خدمات پشتیبانی جهت ایجاد و توسعه حرفههای جدید توسط کارآفرینانی است که در قالب واحدهای نوپای فعال درزمینه¬های مختلف منتهی به فنآوری متشکل شدهاند و اهداف اقتصادی مبنی بر دانش و فن دارند.
مأموریت اصلی مراکز رشد دانشگاهی، ایجاد یک مرکز قابلاطمینان برای حمایت و هدایت کارآفرینان و دانشآموختگان دانشگاهی بهمنظور تجاریسازی ایدهها و پژوهشهای دانشگاهی جهت برآوردن نیازهای جامعه است. این مراکز با توجه به امکانات ویژه علمی و پژوهشی دانشگاه بهعنوان یک نهاد حمایتی و تسهیلکننده، با ارائه خدمات آموزشی، مشاوره و فنی و اعطای تسهیلات مالی به شرکتهای نوپا، فرآیند شکل¬گیری و رشد بنگاههای کوچک و متوسط دانشبنیان را تسهیل و تسریع میکند و منجر به تولید دانش، ثروت و انتقال فنّاوری در جامعه میشود. شرکتهای پذیرششده در مرکز رشد، پس از پیادهسازی ایده¬محوری و تجاریسازی، توسعه و تثبیت محصول در بازار، از مرکز رشد خارجشده و در سایر محیطهای صنعتی و تجاری نظیر شهرکهای صنعتی و شهرکها، پارکها، مراکز و مجتمعهای
فناوری به فعالیت خویش ادامه خواهند داد. واحدهایی که متقاضی استقرار در مرکز رشد دانشگاه میباشند، طی مراحلی، تقاضای آنها موردبررسی قرارگرفته و پس از طی مراحلی، در صورت تصویب نهایی در شورای مرکز رشد در مرکز مستقر میشوند.
مرکز رشد فضای اداری، فنی و آزمایشگاهی همراه با خدمات حمایتی با حداقل هزینه را برای شرکتهای نو پا فراهم میکند و همچنین شبکهسازی و برخی خدمات جانبی را برای آنها تأمین مینماید. درواقع مراکز رشد ارائهکننده فضا، خدمات حمایتی و تجهیزات مشترک برای شرکتهای کارآفرین هستند تا بتوانند کارآفرینان و شرکتهای کوچک را در ایجاد و توسعه مؤسسات خود یاری نمایند. بررسیها نشان میدهد که کسبوکارهای نوپای مستقر در مراکز رشد درصد موفقیت بیشتری نسبت به سایر کسبوکارها داشتهاند. امروزه مراکز رشد کسبوکار و مفاهیم نظیر آن، بهعنوان ابزاری در راستای توسعه اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی در سیاستگذاری علم و
فناوری ایفا میکنند. گزارشها در سراسر دنیا نشان میدهد که تاکنون صدها هزار شغل توسط مراکز رشد در سراسر دنیا ایجاد شدهاند. ازجمله ویژگیهای قابلتوجه که در راهاندازی مراکز رشد ایفای نقش بهعنوان یک نهاد واسط در برهم تنیدن هر چه بیشتر صنعت، دانشگاهها و نهادهای فناورانه در زیستبوم نوآوری کشور است.
اهمیتی که از دید سند راهبردی علم و
فناوری کشور پوشیده نمانده و در این راستا توجه به عملکرد و نقش کلیدی مراکز رشد در زنجیره اقتصادی کشور بالأخص با گذشت حدود بیش از یک دهه از شکلگیری و فعالیت آنها در ایران، همچنان دغدغهای جدی برای کسب موفقیت پایدار در مسیر توسعه اقتصادی متناسب با نیاز کشور، در این حوزه محسوس میشود.
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بهعنوان یکی از برترین دانشگاههای علوم پزشکی کشور در حوزه
فناوری، با بهرهمندی از نیروی انسانی نخبه و جایگاه ممتاز خود بهعنوان یکی از دانشگاههای موفق کشور در مسیر تبدیل شدن به دانشگاه کارآفرین اهداف، برنامهها و اقدامات گستردهای را ساماندهی کرده است. طبق نتایج ارزشیابی
فناوری دانشگاههای علوم پزشکی کشور، این دانشگاه هرساله حائز رتبه برتر از نقطه نظر آمار بالای مرتبط با ثبت اختراعات داخل و خارج کشور، واحدهای فناور مراکز رشد دانشگاه، محصولات و دستاوردهای شرکتهای فناور و دانشبنیان، فروش محصولات، پروژههای فناورانه، تسهیلات و حمایتها از فناوران، شرکت در جشنوارهها و کسب مقام توسط فناوران مراکز رشد و برگزاری کارگاههای فناورانه است. چنین دستاوردی گویای حرکت درست
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در راستای تبدیل ایده دانشگاهیان به محصول، اقتصاد دانش مدار و حرکت به سوی دانشگاه¬های نسل سوم و چهارم است.
مرکز رشد علوم بهداشتی، باتوجه به ضرورت حرکت به سوی دانشگاه نسل سوم و هدایت و تسهیل فعالیتهای تحقیقاتی به سمت فعالیتهای فناورانه و نوآوری و در راستای استفاده از ظرفیت و پتانسیل بالای علوم بهداشتی، ایمنی و محیط زیست در حوزه های ارتباط با صنعت و جامعه، تولید محصولات فناورانه منتج از پایان نامهها و طرح های تحقیقاتی و همچنین تشکیل هستهها و واحدهای فناور مرتبط با علوم بهداشتی تاسیس گردید.
با تاسیس و راه اندازی این مرکز رشد، بواسطه بهره گیری از دانش موجود زمینه ارائه خدمات و تولید محصولات مورد نیاز درحوزه علوم بهداشتی و ترفیع نیازهای نظام سلامت را سبب می گردد. ایده ایجاد مرکز رشد با هدف تحقق نیازهای سطح فیلد همراه با نیازهای مکمل سیاست گزاران ارایه شده است. عدم وجود مرکز رشد با رویکرد و اهداف مشابه در منطقه نیز از دیگر علل ضرورت تاسیس و راه اندازی این مرکز می باشد.
تبدیل ایده به محصول و خدمات فناورانه و مبتنی بر دانش شامل خدمات مشاوره ای، آزمایشگاهی و آموزشی با هدف پاسخگویی به نیازهای جامعه و ذینفعان مبتنی بر اصول تمرکز بر جامعه و مردم محوری،
نوآوری، مشارکت در سطوح فراملی و طرح عدالت و تعالی نظام سلامت از راهبردهای اصلی این مرکز محسوب میشود.
در این مرکز، تحت مدیریت متخصصین مجرب و با توجه به اهداف در نظرگرفته شده برای آن، خدمات حمایتی مناسبی از ایجاد و توسعه حرفههای جدید ارائه می گردد تا کارآفرینان بتوانند در قالب واحدهای نوپای فعال در زمینههای مختلف علوم بهداشتی منتهی به
فناوری مشغول به فعالیت شوند و از این رو اهداف اقتصادی مبتنی بردانش و فن آوری تامین گردد.
همچنین در این مرکز، پشتیبانیهای لازم در خصوص راهاندازی واحدهای فناور جهت کمک به تبدیل خلاقیتها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابل ارایه به بازار و توسعه کارآفرینی در حوزه فعالیت این مرکز، ارائه خواهد شد.
از سایر امتیازات ویژه این مرکز می توان به موارد زیر نیز اشاره نمود:
توانمندیهای اعضای هیات علمی، پژوهشگران، دانشآموختگان و دانشجویان در رشته های مرتبط با علوم بهداشتی و ایمنی دانشگاه
پتانسیل بالای مباحث علوم بهداشتی، ایمنی و محیط زیست برای پیشبرد طرحهای فناورانه و محصول محور در حوزه های مختلف مانند: تجهیزات ایمنی، تجهیزات پایش آلاینده های زیان آور، تجهیزات ارگونومیکی، تصفیه آب، فاضلاب، پسماند مواد زائد و آمادگی و پاسخ به فوریتها شامل اپیدمی و بلایا.
پتانسیل بالای مباحث مرتبط با حوزه در پرورش رویکردها نوآورانه در تعریف و ارائه مراقبت های اولیه بهداشتی و ترفیع نیازهای نظام سلامت
فراهم شدن امکان تولید ابزارهای کاربردی و سامانهها در حیطههای بررسی و پاسخ به اپیدمیها، داشبوردهای فنی و رصدخانه نظام سلامت، ترجمان و انتقال دانش در راستای طرح عدالت و تعالی نظام سلامت.
تقاضای همکاری همه جانبه از سوی بخشهای تولیدی و صنعتی مهم کشور مانند خودرو سازی، شرکت های فعال در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، شرکت آب و فاضلاب و...
دارابودن مجوز سطح سه خدمات بهداشت حرفه ای و آزمایشگاه معتمد محیط زیست
موقعیت لجستیکی مناسب دانشکده و وجود فضای فیزیکی کافی جهت تخصیص به مرکز رشد (ورودی مجزا با پارکینگ اختصاصی)
مجاورت با دانشکدههای مختلف دانشگاه شهید بهشتی
اهداف مرکز رشد علوم بهداشتی :
تولید و توسعه ¬محصولات ¬و فرآیندهای¬ فناورانه قابل عرضه به بازار در حوزه علوم بهداشتی.
ارتقا سلامت جامعه و ذینفعان با رویکرد تحقق دانشگاه نسل سوم و ترفیع نیازهای فناورانه حوزه علوم بهداشتی.
بسترسازی و تجاری سازی ایدهها و پروتایپها در حیطه علوم بهداشتی.
زمینهسازی کارآفرینی و حمایت از نوآوری و خلاقیت اعضای هیات علمی، پژوهشگران، دانشآموختگان و دانشجویان رشتههای علوم بهداشتی.
حمایت از ایجاد و توسعه کمی وکیفی شرکتهای دانشبنیان، هم افزایی بخش خصوصی، تعاونیها، نهادهای غیردولتی، با هدف جلوگیری از موازی کاری و انسجام بین بخش ها و نهادها
ایجاد فضای لازم جهت گسترش و رشد واحدهای کوچک و متوسط دانش بنیان و فناور فعال در حوزه علوم بهداشتی.
بسترسازی در راستای ایجاد فرصتهای شغلی به¬منظور جذب کارآفرینان و دانشآموختگان دانشگاهی جهت توسعه
فناوریهای پیشرفته.
توانمندسازی اعضای هیات علمی، پژوهشگران، دانشآموختگان و دانشجویان در راستای تبدیل ایده به محصولات فناورانه و دانش بنیان.
بکارگیری ظرفیتهای کنونی علوم بهداشت، ایمنی و محیط زیست برای حل مشکلات صنایع و نیازهای فناورانه ذینفعان.
ایجاد و پرورش رویکردهای نوآورانه در علوم بهداشتی
اشتغالزایی و استفاده حداکثری از توان داخلی در مباحث بهداشت، ایمنی و محیط زیست
استفاده از زیر ساخت های موجود در جهت کسب سهم بازار کشور
ترجمان دانش علوم بهداشتی
تقویت ارتباط با صنعت
بسط دانش نوآرانه در حیطه علوم بهداشتی در راستای ترفیع نیازهای نظام سلامت و ذیتفعان شامل صنایع
متناسب سازی ارائه الگوی خدمات فناورانه –نوآورانه، خدمات مشاوره ای و تولید محصول در حوزه علوم بهداشتی.
وظایف مرکز رشد علوم بهداشتی:
ایجاد اکوسیستم فناورانه و نواورانه در حیطه علوم بهداشتی با هدف ترویج
فناوری و فرهنگ کارآفرینی.
توانمند سازی و بستر سازی تولید پروتوتایپ ها در راستای پاسخگویی به نیازهای جامعه و فناورانه صنعت.
تجاری سازی دارایی های فکری حاصل از فعالیتهای پژوهشی اعضای هیات علمی، پژوهشگران، دانشآموختگان و دانشجویان.
فراهم نمودن فضای فیزیکی برای استقرار هستهها ، واحدها و شرکتهای فناورمرتبط با حوزه.
در اختیار قرار دادن امکانات آزمایشگاهی، کارگاهی، کتابخانهای، فضاهای فیزیکی و تحقیقاتی.
ایجاد فرهنگ پاسخگویی به نیازهای جامعه و ذینفعان.
ترفیع نیازهای فناورانه جامعه و ذینفعان شامل نظام سلامت و صنایع.
ارائه خدمات مشاوره ای جهت ایجاد، پیشبرد و ارتقا کسب و کارهای مرتبط با علوم بهداشتی.
کمک به ایجاد، پرورش و بقاء فعالیتهای نوآورانه مرتبط با حوزه علوم بهداشتی.
حمایت ¬از نوآوران به راه اندازی کسب و کارهای دانش بنیان.
حمایت ¬از¬صاحبان¬ایده ¬در راستای کاربردی نمودن ایده¬های عملی.
حمایت از بومی سازی و ساخت تجهیزات آزمایشگاهی و مورد نیاز دانشگاه و صنعت.
برقراری ارتباط با بخشهای تولیدی و صنعتی برای تحقیقات توسعهای.
شناسایی توانمندی و ایدههای کارآفرینان مرتبط با حوزه.
تعامل با کارآفرینان در زمینه ارائه خدمات عمومی و تخصصی.
ارزیابی ایده ها و گروههای کاری کارآفرینان .
برگزاری کارگاههای آموزشی و سمینار های علمی مشترک.